|
|
BIH | ||
|
| BIH |
| 2014 |
| Odaberite člana Konvencije |
| Član |
| Član 54 - Istrage i dokazi |
| Članice će preduzeti neophodne zakonodavne odnosno druge mjere kako bi osigurale da, tokom svakog građanskog odnosno krivičnog sudskog postupka, dokazi koji se odnose na seksualnu prošlost i ponašanje žrtve budu prihvaćeni samo ako je to relevantno i neophodno. |
|
0 - pitanja nisu regulisana zakonom / politike ili postojeće odredbe nisu u skladu sa standardima Konvencije (standardi Konvencije smatraju se minimalnim standardima); 1 - uporište u zakonima postoji, ali ne zadovoljava standarde Konvencije (normativno i / ili u primjeni); 2 - standard Konvencije dostignut u zakonima, ili je blizu dostizanja standarda; 3 - standard Konvencije dostignut i u primjeni, ili je blizu dostizanja standarda; 4 - pitanje u zemlji riješeno je na bolji način nego što je utvrđeno standardima Konvencije. |
||
| Opšta procjena čl. 54 Istrage i dokazi | ||
| Poređenje između država čl. 54 Istrage i dokazi | ||
| PITANJA |
| a. Postoje li zakonske ili druge mjere kako bi se osiguralo da se dokazi seksualne istorije i seksualnog ponašanja žrtve mogu koristiti samo kada je to neophodno i relevantno? Mogu li ove mjere da se primjene u krivičnom ili/i građanskom postupku? Koje su sankcije za kršenje ovog pravila? Da li su ove mjere zaštite dio proceduralne garancije ili su diskreciono pravo sudije u postupku? Navedite razloge. |
| Odgovor: U skladu sa pravilima krivičnog procesnog prava, a na različitim nivoima vlasti u BiH, onemogućeno je uzimanje u obzir dokaza koji se odnose na seksualnu prošlost i seksualno ponašanje žrtve prilikom donošenja sudske odluke. Dakle, prihvatljivost i razmatranje dokaza povodom gore navedenog ponašanja ne nalazi se u okviru diskrecionog prava sudije, već predstavlja standard postupanja koji je izričito zakonski propisan. Naime, važeći Zakoni o krivičnom postupku propisuju da osobu oštećenu krivičnim djelom, a prilikom ispitivanja kao svjedoka, nije dopušteno ispitivati o njenom seksualnom životu prije izvršenog krivičnog djela. Ukoliko je takvo ispitivanje ipak obavljeno, određeno je da se na takvom iskazu ne može zasnivati sudska odluka1. Konačno, ukoliko je sudska odluka donesena suprotno ovom standardu, odnosno ukoliko se presuda zasniva na ovakvom dokazu (a na kome se po zakonu ista ne može zasnivati), to će predstavljati bitnu povredu odredaba krivičnog postupka, te osnov za ulaganje žalbe i pobijanje presude na osnovu bitne povrede odredaba krivičnog postupka. |
 |
| a. Postoje li zakonske ili druge mjere kako bi se osiguralo da se dokazi seksualne istorije i seksualnog ponašanja žrtve mogu koristiti samo kada je to neophodno i relevantno? Mogu li ove mjere da se primjene u krivičnom ili/i građanskom postupku? Koje su sankcije za kršenje ovog pravila? Da li su ove mjere zaštite dio proceduralne garancije ili su diskreciono pravo sudije u postupku? Navedite razloge. |
|
Odgovor: U skladu sa pravilima krivičnog procesnog prava, a na različitim nivoima vlasti u BiH, onemogućeno je uzimanje u obzir dokaza koji se odnose na seksualnu prošlost i seksualno ponašanje žrtve prilikom donošenja sudske odluke. Dakle, prihvatljivost i razmatranje dokaza povodom gore navedenog ponašanja ne nalazi se u okviru diskrecionog prava sudije, već predstavlja standard postupanja koji je izričito zakonski propisan. Naime, važeći Zakoni o krivičnom postupku propisuju da osobu oštećenu krivičnim djelom, a prilikom ispitivanja kao svjedoka, nije dopušteno ispitivati o njenom seksualnom životu prije izvršenog krivičnog djela. Ukoliko je takvo ispitivanje ipak obavljeno, određeno je da se na takvom iskazu ne može zasnivati sudska odluka1. Konačno, ukoliko je sudska odluka donesena suprotno ovom standardu, odnosno ukoliko se presuda zasniva na ovakvom dokazu (a na kome se po zakonu ista ne može zasnivati), to će predstavljati bitnu povredu odredaba krivičnog postupka, te osnov za ulaganje žalbe i pobijanje presude na osnovu bitne povrede odredaba krivičnog postupka. Predmetni zakoni sadrže takođe i posebna pravila o dokazima u slučajevima seksualnih delikata. Predviđeno je da osobu oštećenu krivičnim djelom nije dopušteno ispitivati o njenom seksualnom životu prije izvršenog kaznenog djela koje je predmet postupka. Nijedan dokaz koji se iznosi da bi pokazao ranije seksualno iskustvo, ponašanje ili seksualnu orijentaciju oštećene osobe nije prihvatljiv. U slučajevima izvršenja krivičnih djela protiv čovječnosti i vrijednosti zaštićenih međunarodnim pravom, pristanak žrtve se ne može upotrijebiti u prilog obrane optuženog2. Zabrana prihvaćanja gore navedene vrste dokaza propisana je kao standard jedino u okviru krivičnog procesnog prava, te s te strane unutrašnje krivično zakonodavstvo čak ide i ispred standard Istanbulske konvencije u ovom pogledu (s obzirom na to da isti omogućava prihvaćenost ove vrste dokaza od strane suda samo kada je to relevantno i neophodno). S druge strane, građansko procesno pravo unutar BiH ne poznaje regulativu ovog tipa, odnosno ne sadrži konkretne odredbe koje bi regulisale ovaj standard na nivou građanskih postupaka. Na osnovu ovoga zaključujemo, da ukoliko bi ovakav dokaz potencijalno bio upotrijebljen u okviru građanskog sudskog postupka, prihvaćenost istog ulazila bi u polje diskrecionog ovlašćenja sudije. Na osnovu gore izloženog, moglo bi se zaključiti da je pravni okvir u BiH djelomično usklađen sa standardom propisanim članom 54 Konvencije. Dodatno, u domenu krivičnoprocesnog prava, unutrašnji pravni standardi idu ispred standarda predviđenog Istanbulskom konvencijom. |
 |
|
[1] Čl. 100 stav 5 ZKP FBiH, čl. 151 stav 5 ZKP RS, čl. 86 stav 5 ZKP BD [2] Čl. 279 ZKP FBiH, čl. 279 ZKP RS, čl. 264 ZKP BD. |
|
|
|
| Kampanju podržava: | ||
|
||
| Sadržaj stranice je isključiva odgovornost autorki i ni na koji način ne odražava stavove Evropske unije. | ||
| Kampanju podržava: | ||
|
||
| Sadržaj stranice je isključiva odgovornost autorki i ni na koji način ne odražava stavove Evropske unije. | ||
